Financiële planning zorgt ervoor dat je vanuit een helder overzicht en inzicht in je financiën in duidelijke stappen kunt werken naar het (financieel) mogelijk maken en realiseren van je wensen en doelen nu, straks en later. Dat geeft rust en vertrouwen. Maar financiële planning betekent ook: ervoor zorgen dat je familie en naasten goed achterblijven als je er niet meer bent. Financiële planning van je nalatenschap. Ook dát geeft je rust; weten dat je je dierbaren goed verzorgd kunt achterlaten.

Financiële planning van je nalatenschap

Als financieel planner stel ik mijn cliënten regelmatig de vraag wat nu écht belangrijk is voor hen. Wat wil je écht bereiken en waarom? Wat drijft je? Waar word je enthousiast van? Wat is je belangrijkste levensdoel? Het schenkt me veel voldoening als ik je vervolgens met behulp van een financieel plan kan helpen om het verwezenlijken van je doelen financieel mogelijk te maken. 

Vaak wil je ook iets waardevols kunnen nalaten aan je familie en naasten. Wat dat dan ook is: een woning, geld, kunst, sieraden, een succesvolle onderneming,… Wat je in ieder geval liever wilt voorkomen is het nalaten van problemen of schulden. Misschien heb je een hypotheek op je woning? Heb je een overlijdensrisicoverzekering, levensverzekering en/of uitvaartverzekering en zo niet, is dat dan misschien een goed idee? Hoe is bij jou en jouw partner het partnerpensioen geregeld? We brengen in kaart wat je financieel al goed geregeld hebt en welke slimme(re) financiële beslissingen je eventueel nog kunt nemen. 

Met een persoonlijk financieel plan als basis, kun je ernaartoe werken dat je nu, straks en later het leven leidt dat je wenst én dat je jouw naasten goed verzorgd achterlaat als je onverhoopt komt te overlijden. 

Wat als je er niet meer bent?

Denken aan je eigen overlijden is misschien een beetje luguber en in ieder geval niet bepaald “leuk” om te doen. Veel mensen stellen dat dan ook liever uit tot “later”; er is immers “nog tijd genoeg”. Maar zorg ervoor dat “later” niet “te laat” wordt. Want je naasten hebben er zó veel aan als je duidelijkheid geeft over wat je wilt dat er ná je overlijden gebeurt. Hoe vaak hoor je niet dat onduidelijkheid over de erfenis gekibbel of zelfs hele familievetes veroorzaakt?

Wanneer een naaste overlijdt, moeten mensen te midden van een emotionele chaos en verdriet ook nog eens op korte termijn van alles regelen. Dat kan ontzettend lastig zijn en veel mensen hebben het gevoel dat ze niet weten wat ze moeten doen en waar ze moeten beginnen. Die onzekerheid kun jíj wegnemen door je nalatenschap goed voor te bereiden! Dat kan op verschillende manieren.

Testament

Een testament opstellen is niet wettelijk verplicht. Heb je geen testament, dan is je huwelijkspartner of geregistreerd partner automatisch je erfgenaam. Wil je echter exact bepalen wat er met je geld en bezittingen gebeurt, hoe je nalatenschap verdeeld wordt, wie je erfgenamen zijn en eventueel een executeur, bewindvoerder of voogd voor minderjarige erfgenamen aanwijzen, dan is een testament een goed idee. Laat je goed informeren, want met een slim testament is ook nog fiscaal voordeel te behalen. 

Een testament is een notariële akte dus daarvoor moet je bij de notaris langs. Een zelf geschreven testament is in Nederland niet rechtsgeldig. Je kunt al vanaf je 16e jaar een testament laten opstellen. 

Het is belangrijk om regelmatig bij jezelf na te gaan of het testament dat je “ooit” hebt opgesteld, nog steeds je wensen vertegenwoordigt. Is je testament nog wel up-to-date? Stichting RegisterExecuteur spreekt in dat verband over een “APK voor je testament”. Ze halen een voorbeeld aan van een man die onbedoeld zijn eigen vrouw en kinderen heeft onterfd, omdat hij in een testament van vele jaren geleden, nog voordat hij überhaupt een relatie met zijn vrouw had, zijn broer als enige erfgenaam had aangewezen. Een “oud” testament kan pijnlijke en verstrekkende gevolgen hebben voor nabestaanden, want wat in het testament staat, moet altijd gevolgd worden. Dus heb je een testament, controleer dan regelmatig of het zeker nog past bij wat je wilt.

Codicil

Vind je een testament niet echt nodig? Je kunt ook zaken regelen met een codicil. Let wel: je kunt hiermee geen geld aan iemand nalaten en ook geen executeur aanwijzen. Wil je dat wel, dan is toch een testament nodig. Wat je wél kunt vastleggen in een codicil is onder andere wie je inboedel, sieraden of kleding erft. Ook kun je in dit document vastleggen wat je wensen zijn met betrekking tot je uitvaart. Heb je een voorkeur voor een uitvaartondernemer? Wil je begraven of gecremeerd worden? Wie wil je uitnodigen en wie niet? Als je dat wilt, kun je het hele scenario van bloemen- en muziekkeuze tot grafzerk en begraafplaats tot in detail vastleggen, zodat je je nabestaanden het maken van moeilijke keuzes bespaart.  

Voor een codicil hoef je niet bij een notaris langs. Het is net zo rechtsgeldig als een testament onder voorwaarde dat je het met de hand schrijft én dat je er een datum en handtekening op zet. Veranderen je wensen? Dan kun je eenvoudig een nieuw codicil maken en het oude vernietigen. 

Ethical will

Als je met het overlijden van een dierbare wordt geconfronteerd, is vaak één van de eerste gedachten dat je wenst dat je nog de kans had gehad iets te zeggen. Dát kun je voor jouw nabestaanden anders regelen. Met een “ethical will” bijvoorbeeld. Dit is een soort afscheidsbrief, waarin je bijvoorbeeld de belangrijkste gebeurtenissen in je leven bespreekt, welke keuzes je waarom hebt gemaakt, waar je eventueel spijt van hebt, welke lessen je hebt geleerd en wat je aan levenservaring zou willen doorgeven, maar ook hoeveel je nabestaanden voor je betekenen, wat je ze nog wilt zeggen en wat je hen toewenst. Je kunt in een ethical will ook je wensen met betrekking tot je uitvaart kenbaar maken. Mijn collega Harry van Houdt heeft bijvoorbeeld zelf zo’n ethical will geschreven en maakte er een blog over.  

Levenstestament

Zoals je ziet heb je verschillende mogelijkheden om je dierbaren duidelijkheid te geven over hoe jij wenst dat met je vermogen en bezittingen wordt omgegaan als jij overlijdt. We hebben het niet voor het zeggen hoe oud we worden en op welke manier we oud worden. Een ernstige ziekte of een ongeluk kan er “ineens” voor zorgen dat je zelf niet meer in staat bent om belangrijke beslissingen te nemen. Bijvoorbeeld over je geldzaken of over medische behandelingen. Dit kan je naasten “plots” voor moeilijke keuzes stellen. Wil je eigenlijk wel gereanimeerd worden? Welke medische behandelingen wil je wel of niet? Wil je ná je dood organen doneren? Wie wil je de verzorging van je huisdier(en) toevertrouwen? Wie vertrouw je om je bankzaken te regelen of om op persoonlijk vlak in jouw naam te handelen? Vind je het goed dat je partner jullie huis verkoopt als jij naar een verzorgingstehuis gaat? Kortom, hoe wil je dat je financiële en persoonlijke zaken geregeld worden, als jij dat zelf niet meer kunt? 

Een levenstestament wordt, net als een testament, door een notaris opgesteld, het is een notariële akte. Het gaat dit keer niet over wat je wilt dat er ná je overlijden gebeurt, maar tijdens je leven, als jij daar om de één of andere reden niet meer zelf over kunt beslissen. De notaris checkt eerst of je, bij het opstellen van je levenstestament, wilsbekwaam bent, zodat er over jouw wensen geen discussie kan ontstaan. Een levenstestament bestaat meestal uit twee volmachten, één voor financiële belangen en één voor medische en persoonlijke zaken. Je kunt één vertrouwenspersoon (levensexecuteur) voor alles aanwijzen, of je maakt onderscheid: iemand voor het financiële deel en iemand anders voor het persoonlijke en medische deel. Je kunt eventueel ook alleen voor de financiële zaken een volmacht laten opstellen, dat heet dan een “notariële volmacht”. 

Het voordeel van een levenstestament of notariële volmacht in vergelijking met bijvoorbeeld een onderhandse akte, is dat financiële instellingen de vertrouwenspersoon die je in je levenstestament of volmacht noemt, (moeten) erkennen en deze persoon de nodige machtigingen (moeten) toekennen om je financiële zaken te kunnen regelen. Dat voorkomt tijdrovende administratieve rompslomp en onderbewindstellingsprocedures bij kantongerechten bijvoorbeeld.

De benoemde vertrouwenspersoon mag namens jou handelen, dus het is meestal een persoon waarin je het volste vertrouwen hebt. In je levenstestament geef je deze persoon instructies; van globale kaders tot gedetailleerde richtlijnen. Je kunt ook een toezichthouder aanduiden; iemand die erop toeziet dat jouw vertrouwenspersoon de instructies in jouw levenstestament goed uitvoert. Dat kan op controle lijken (bijvoorbeeld om het risico op misbruik te verkleinen), maar soms is het voor jouw vertrouwenspersoon ook fijn om in bepaalde situaties of bij moeilijke beslissingen er niet alleen voor te hoeven staan. 

Wil je graag meer weten over hoe jij je nalatenschap goed kunt voorbereiden? Neem dan gerust contact met me op!

Monique Londema CFP®, gecertificeerd financieel planner, m.londema@nlpa.nl