Het gaat goed met Nederland. Sinds 2013, na de dip van de financiële crisis, hebben Nederlandse consumenten weer meer te besteden én geven ze ook meer uit[i]. Meer mensen hebben een baan. Er worden weer meer huizen gekocht. Ondernemers durven weer meer te investeren. Voor dit jaar wordt een economische groei van 3,3 procent verwacht, waarmee Nederland tot de koplopers in de eurozone behoort. Toch merkt niet iedereen dit in het dagelijkse leven. De lonen gaan slechts met mondjesmaat vooruit, en – belangrijker- het vrij besteedbaar inkomen van velen blijft achter op de economische groei[ii]. Veel Nederlanders verkeren in een situatie van financiële fragiliteit en er is slechts een kleine tegenslag nodig waardoor ze hun grip op hun financiën verliezen. Een goed financieel plan, waarbij wij u als financieel planners kunnen adviseren, kan helpen.

Financiële fragiliteit

Een stabiele baan, een modaal salaris… en toch financiële problemen. Niet eens door te veel luxe uitgaven, maar gewoon omdat mensen (veelal door de crisisjaren) niet veel geld achter de hand hebben en er niet veel moet gebeuren om acuut financieel in de problemen te komen en schulden op te bouwen. Dit is wat met financiële fragiliteit bedoeld wordt.

Eén onverwachte rekening kan al tot problemen leiden. En dan hebben we het nog niet over een grote levensgebeurtenis zoals scheiden, werkloos of arbeidsongeschikt worden. Dit kan ineens een sneeuwbaleffect teweeg brengen waardoor het financiële evenwicht bijzonder broos blijkt. Deze mensen komen voor schuldhulpverlening vaak niet in aanmerking omdat ‘de schulden nog beheersbaar zijn’. Veelal wordt aangenomen dat door te snoeien in de uitgaven, een financieel probleem opgelost kan worden. Maar dat is hier niet altijd het geval. De meeste mensen komen juist in de problemen wanneer ze -door omstandigheden- minder te besteden hebben en daardoor hun vaste lasten niet meer (of nauwelijks) kunnen opbrengen. Rekeningen wat later betalen, leidt al gelijk tot rente en dus vaak ook tot nóg meer problemen. Ze moeten elke euro twee keer omdraaien en een vakantie kunnen ze zich niet permitteren. Kortom: ze hebben net genoeg inkomen om niet in armoede te vervallen, maar te weinig om uit de schulden te komen en een buffer op te bouwen.

Financiële fragiliteit treft Jan Modaal

Het gevaarlijke aan financiële fragiliteit is dat het een ‘verborgen’ probleem is. Er is een vrij grote groep Nederlanders financieel fragiel: ze kunnen ogenschijnlijk een ‘normaal’ leven leiden en hun maandelijkse kosten voldoen, maar ze zitten dicht op de grens van hun financiële draagkracht. Het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) rapporteerde al in 2015 dat één op vijf Nederlandse huishoudens geen enkele financiële reserves heeft. Een kwart van de Nederlanders heeft minder dan 2.200 euro aan spaargeld[iii]. Niet minder dan een kwart van de Nederlanders heeft structureel moeite om rond te komen[iv]. Een wasmachine of meubels die vervangen moet worden, een week op vakantie,… Eén op drie huishoudens heeft hiervoor onvoldoende geld[v]. Bijna één op vijf Nederlanders zit met achterstallige betalingen[vi].

Financiële fragiliteit wordt daarom ook een sluipende economische trend in Nederland genoemd. Het treft vooral de middenklasse. Omdat ze niet ‘arm’ zijn, komen ze niet in aanmerking voor toeslagen en bescherming van de verzorgingsstaat maar tegelijkertijd hebben ze het niet zo breed als het hogere segment om zichzelf financieel overeind te houden bij een tegenslag. Het zijn mensen die goed zijn in de eindjes aan elkaar knopen, alle ballen hoog houden, van salaris naar salaris leven én dat -als het moet- ook jaren kunnen volhouden; mits er dus niets die broze balans tussen inkomsten en uitgaven uit het lood slaat.
Overigens merken we als financiële planners in de praktijk dat financiële fragiliteit evenzeer de wat meer verdienenden kan treffen. Wie leeft naar wat er binnenkomt en niet of nauwelijks geld reserveert voor onvoorziene omstandigheden of voor ‘later’, kan een financiële situatie hebben die net zo precair is als die van iemand die net genoeg verdient om aan alle kosten te voldoen. Bovendien is het zo dat ‘hoge bomen veel wind vangen’ en dat de kans groot is dat veelverdieners die een zogeheten life event, zoals een scheiding, overlijden, zakelijke tegenslag,… te verwerken krijgen, financieel nog dieper vallen.

Stijging vrij besteedbaar inkomen

In zijn troonrede op Prinsjesdag 2017 hamert Koning Willem-Alexander er bij het kabinet op om meer mensen te laten profiteren van de economische voorspoed. Als u de media volgt, dan heeft u gezien dat vakbonden CNV en FNV volgend jaar met forse looneisen (+3,5 tot +5 procent) aan de cao-tafels gaan zitten om ‘de scheefgegroeide verdeling tussen arbeid en kapitaal weer recht te breien en een inhaalslag te maken met de koopkracht’. Het is echter maar de vraag of de bedrijven daardoor niet in een slecht parket gebracht worden en of de bereidheid om mensen in dienst te nemen, niet gaat haperen, want dat heeft weer belangrijke implicaties voor de economie.

Het belangrijkst is niet wat mensen op hun salarisstrookje zien, maar wat ze uiteindelijk netto te besteden hebben. Dat blijft nu inderdaad achter op de economische groei. Uit de begrotingsstukken[vii] blijkt dat ruim vier op de vijf huishoudens en 87 procent van de werkenden hun koopkracht iets zien stijgen. Gemiddeld zien de meeste werkenden hun koopkracht met 0,7 procent stijgen. Ongeveer 18 procent van de huishoudens merkt geen verschil of krijgt zelfs minder te besteden. Ongeveer 1 procent van de huishoudens gaat er zelfs meer dan 2 procent op achteruit.
Niet alleen een salarisverhoging resulteert in meer financiële ruimte. Het vrij besteedbaar inkomen kan bijvoorbeeld ook verhoogd worden door de lasten op arbeid te verlagen zodat werken meer loont en het voor bedrijven aantrekkelijker wordt om mensen aan te nemen. Ook door goed op de stijgende zorgkosten te letten en door de schotten tussen pensioen en woningvermogen te slechten, kan het besteedbaar inkomen van mensen stijgen.

Grip op uw financiële situatie

Mensen die in financiële problemen terechtkomen of in een situatie van financiële fragiliteit zitten, hebben vaak problemen om rond te komen. Veel mensen verklaren ook dat ze geen grip meer hebben op hun financiën. Onderzoek van Nibud wees uit dat mensen die zich niet voorbereiden op een terugval, dubbel zo vaak opnieuw in de financiële problemen komen als mensen die zich wel voorbereiden. U kunt zich op een mogelijke terugval voorbereiden door te snoeien in uitgaven, abonnementen op te zeggen en extra te proberen sparen. Maar ook uw financiën eens goed op een rijtje zetten is dan erg nuttig.

Laat ons u helpen met het opstellen van een financieel plan, waardoor u weer meer grip op uw financiën krijgt. Uw financiële situatie weer goed in beeld krijgen, geeft op zichzelf al meer gemoedsrust en maakt dat u beter in staat bent om beslissingen te nemen. Want wanneer u zich laat leiden door emoties, zoals angst en bezorgdheid, neemt u niet altijd de beste (financiële) beslissingen. Daarnaast kunnen wij u, onafhankelijk van financiële instellingen, adviseren over de eventuele mogelijkheden die er zijn met betrekking tot uw hypotheek, verzekeringen, enz. Misschien is er wel meer mogelijk dan u nu denkt!

[i] Dutch Economy Chart Book Part 2: Consumption van ING Economisch Bureau (augustus 2017)

[ii] Economisch Kwartaalbericht van Rabobank d.d. 14 september 2017

[iii] Centraal Bureau voor Statistiek, 2017.

[iv] Nibud ‘Inkomen fors lager voor kwart Nederlanders’ (2015)

[v] Sociaal en Cultureel Planbureau, Armoede in kaart (2016)

[vi] Rapport ‘Is de economische crisis voorbij’ van Bureau Krediet Registratie (BKR 2015)

[vii] Miljoenennota 2018